پارامترهای مهم در تصفیه پساب

صنعتی شدن زندگی بشر روزانه باعث مصرف مقدار زیادی آب می گردد؛ از طرفی این کارخانه ها و صنایع روزانه میزان بسیار زیادی پساب تولید می کنند. این پساب ها بسته به نوع صنعت دارای انواع آلودگی ها و مواد خطرناک می باشند. سازمان محیط زیست با توجه به این میزان زیاد پساب تولیدی و از سوی دیگر نیاز مبرم به منابع آب شیرین، استانداردهایی را برای پساب های تصفیه شده صنایع تعیین کرده است.

به طور کلی می توان این پارامترها را به سه دسته فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تقسیم بندی کرد. در ادامه با شرکت دانش بنیان پویاژن آزما همراه باشید تا با مهم ترین پارامترها از نظر سازمان محیط زیست آشنا شویم.

پارامترهای فیزیکی تصفیه پساب:

پارامترهای فیزیکی پساب، خصوصیات قابل اندازه گیری و مشاهده پذیر پساب هستند که بدون تغییر در ترکیب شیمیایی آن انجام می شوند. مهم ترین پارامترهای فیزیکی پساب شامل موارد زیر هستند:

کدورت (Turbidity) و رنگ:

کدورت پساب نشان دهنده مقدار ذرات معلق در آن است و با واحد NTU (Nephelometric Turbidity Unit) اندازه گیری می شود. حداکثر مقدار مجاز کدورت پساب برای آب آشامیدنی 5 NTU است. حداکثر مقدار مجاز کدورت پساب خروجی تصفیه خانه های فاضلاب برای آب های سطحی و چاه کشاورزی 50 NTU می باشد.

انواع پارامترهای مهم در تصفیه پساب به طور کلی به سه دسته فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تقسیم می شوند.

Odor:

بر اساس استانداردهای محیط زیست پساب تصفیه شده کارخانه نباید دارای بوی نامطبوع باشد. با روش های مختلفی از جمله شخاص ترشح (Treshold Odor Number)، شاخص تشدید (Intensity Odor Number) و شاخص کیفیت (Quality Odor Number) می توان بوی فاضلاب را اندازه گیری کرد. هم چنین یکی از موارد مهمی که باعث ایجاد بوی بسیار نامطبوع در پساب کارخانه ها می گردد گاز سولفید هیدروژن بوده که عمدتا توسط باکتری های احیا کننده سولفیت تولید می شود.

TDS:

جامدات محلول یا Total Dissolved Solids عبارتند از تمام مواد آلی و غیر آلی که در یک مایع حل شده اند. این مواد میتوانند از نظر ماهیت، منشأ، خواص و اثرات متفاوت باشند. برای مثال، نمکهای معدنی، گازها، مواد شیمیایی آلی و نیترات از جامدات محلولی هستند که میتوانند بر کیفیت آب، سلامتی انسان و محیط زیست تأثیر گذارند. برای اندازه گیری مقدار جامدات محلولی در آب یا پساب، معمولا از پارامتر TDS یا کل مواد جامد محلول استفاده میشود. این پارامتر به میلیگرم بر لیتر یا به اصطلاح PPM نشان داده میشود.

استاندارد محیط زیست برای جامدات محلولی در پساب تصفیه شده بستگی به نوع منبع پذیرنده و کاربرد پساب دارد. برای مثال، برای تخلیه پساب تصفیه شده به آبهای سطحی، حداکثر مقدار مجاز TDS 1500 mg/l، در حالی که برای تخلیه پساب تصفیه شده به چاه های جاذب، مصارف کشاورزی و آبیاری فضای سبز حداکثر مقدار مجاز TDS 2000 mg/l است

البته این مقادیر به عنوان حداکثر ممکن برای کلیه کاربردها در نظر گرفته شده اند و ممکن است با توجه به نوع گیاه، خاک، آب زیرزمینی و سایر عوامل محیطی، مقادیر مطلوب تری برای جامدات محلول در پساب تعیین شود.

TSS:

جامدات معلق یا Total Suspended Solids عبارتند از تمام ذرات بزرگتر از 2 میکرون که در آب و فاضلاب معلق هستند. این ذرات می توانند از نظر ماهیت، منشأ، خواص و اثرات متفاوت باشند. برای مثال، شاخ و برگ، پشم و مو، چربی و باقی مانده مواد غذایی، کف و اجسام شناور از جامدات معلق هستند که میتوانند بر کیفیت آب، سلامتی انسان و محیط زیست تأثیر گذارند.

برای اندازه گیری مقدار جامدات معلق در آب یا پساب، معمولا از پارامتر TSS یا کل مواد جامد معلق استفاده می شود. این پارامتر به میلی گرم بر لیتر یا به اصطلاح PPM نشان داده می شود. روش اندازه گیری TSS از طریق وزن کردن فیلترهای شیشه ای که ذرات معلق را جمع آوری می کنند، انجام میشود.

استاندارد محیط زیست برای جامدات معلق در پساب تصفیه شده بستگی به نوع منبع پذیرنده و کاربرد پساب دارد. برای مثال، برای تخلیه پساب تصفیه شده به آبهای سطحی، حداکثر مقدار مجاز TSS 40 mg/l است. و برای تخلیه پساب تصفیه شده به چاه های جاذب، برای مصارف کشاورزی و آبیاری فضای سبز حداکثر مقدار مجاز TSS 100 mg/l است.

پارامترهای شیمیایی تصفیه پساب:

پارامترهای شیمیایی مجموعهای از مشخصه های شیمیایی هستند که کیفیت و خصوصیات آب را نشان می دهند. این پارامترها میتوانند بر اساس نوع و منشأ مواد شیمیایی موجود در آب، تقسیم بندی شوند:

pH:

pH استاندارد پساب خروجی بسته به نوع منبع تخلیه و مصارف آن دارد. به طور کلی می توان گفت pH باید در رنج طبیعی باشد اما به طور اختصاصی، برای تخلیه آب های سطحی، PH پساب باید بین 6.5 تا 8.5 باشد و برای تخلیه به آب های زیرزمینی و مصارف کشاورزی، PH پساب باید بین 5 تا 9 باشد.

COD:

Chemical Oxygen Demand یا اکسیژن خواهی شیمیایی مقدار اکسیژن مورد نیاز برای اکسید کردن تمام مواد آلاینده موجود در فاضلاب است. این شاخص نشان می دهد که چقدر فاضلاب آلوده است و چه میزان اکسیژن برای تصفیه آن لازم است. برای اندازه گیری COD، معمولا از دی کرومات در محیط اسیدی استفاده می شود که با مواد آلاینده واکنش می دهد و مقدار دی کرومات مصرفی را با طیف سنجی مشخص می کند. مقدار COD به میلی گرم در لیتر بیان می شود و بسته به نوع فاضلاب می تواند متفاوت باشد.

به طور کلی، استاندارد سازمان محیط زیست ایران برای تخلیه پساب تصفیه شده به منابع پذیرنده بستگی به نوع منبع و کاربری آن دارد. برای مثال، برای تخلیه پساب به آب های سطحی، حداکثر میزان COD مجاز ۴۰ میلی گرم در لیتر است، اما برای تخلیه پساب به چاه های جاذب، حداکثر میزان COD مجاز ۱۰۰ میلی گرم در لیتر است. همچنین، برای استفاده از پساب تصفیه شده برای کشاورزی و آبیاری فضای سبز، حداکثر میزان COD مجاز ۱۲۰ میلی گرم در لیتر است.

BOD:

Biochemical Oxygen Demand یا اکسیژن خواهی بیوشیمیایی مقدار اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه بیولوژیک مواد آلی موجود در فاضلاب توسط باکتری های هوازی است. این شاخص نشان می دهد که چقدر فاضلاب آلوده است و چه میزان اکسیژن برای حفظ حیات موجودات آبزی در منابع پذیرنده لازم است. برای اندازه گیری BOD، معمولا نمونه فاضلاب را در یک ظرف بسته قرار می دهند و مقدار اکسیژن محلول در آن را در ابتدا و پایان یک دوره 5 روزه اندازه گیری می کنند. تفاوت مقدار اکسیژن محلول نشان دهنده میزان اکسیژن مصرفی توسط باکتری ها برای تجزیه مواد آلی است. مقدار BOD به میلی گرم در لیتر بیان می شود و بسته به نوع فاضلاب می تواند متفاوت باشد.

TN:

Total Nitrogen یا نیتروژن کل یکی از پارامترهای شیمیایی است که میزان کل ترکیبات نیتروژنی موجود در فاضلاب را نشان می دهد. این ترکیبات شامل نیترات، نیتریت، آمونیاک، نیتروژن آلی و گاز نیتروژن هستند. نیتروژن کل می تواند موجب آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی شده و به حیات موجودات آبزی آسیب برساند. بنابراین، کنترل و حذف نیتروژن کل از فاضلاب های صنعتی اهمیت زیادی دارد. استاندارد سازمان محیط زیست ایران برای مقدار نیتروژن کل مجاز در فاضلاب های صنعتی بسته به نوع صنعت و منبع پذیرنده متفاوت است. برای مثال، برای صنایع غذایی، حداکثر میزان نیتروژن کل مجاز ۳۰ میلی گرم در لیتر است، اما برای صنایع شیمیایی، حداکثر میزان نیتروژن کل مجاز ۱۰۰ میلی گرم در لیتر است. همچنین، برای تخلیه فاضلاب به آب های سطحی، حداکثر میزان نیتروژن کل مجاز ۱۰ میلی گرم در لیتر است.

Heavy Metals:

فلزات سنگین گروهی از فلزات با وزن مولکولی بالا و یا چگالی بیش از ۵ گرم بر سانتیمتر مکعب هستند که برخی از آنها برای حیات موجودات ضروری و برخی دیگر سمی و آلوده کننده محیط زیست هستند. این فلزات می توانند از منابع طبیعی مانند سنگ معدن، خاک، آب و یا از فعالیت های صنعتی مانند استخراج، فرآوری، تولید و مصرف مواد و محصولات وارد پساب های صنعتی شوند. برخی از انواع فلزات سنگین موجود در پساب های صنعتی عبارتند از: آرسنیک، جیوه، سرب، آهن، کروم، نیکل، روی، مس، کبالت، کادمیوم، طلا، بیسموت، سلنیوم، سزیم و غیره. این فلزات می توانند به دلیل خاصیت بیواکومولاسیون در زنجیره غذایی انتقال یابند و به سلامت انسان و موجودات زنده آسیب برسانند. بنابراین، لازم است پساب های صنعتی حاوی فلزات سنگین قبل از تخلیه به منابع پذیرنده تصفیه و کنترل شوند.

انواع فلزات سنگین مضر برای بدن انسان

شرکت دانش بنیان پویاژن آزما با بهره مندی از آزمایشگاه مجهز و کادر مجرب، قادر به تصفیه انواع پساب های صنعتی می باشد. بالاخص در زمینه تصفیه پساب های دارای فلزات سنگین، مواد شیمیایی خطرناک و دارای اکسیژن خواهی شیمیایی بالا. در صورت تمایل برای تصفیه پساب کارخانه خود می توانید از مشاوره رایگان کارشناسان ما بهره مند شوید.

پارامترهای بیولوژیکی

پارامترهای بیولوژیک عمدتا مربوط به ریز موجوداتی می شود که در پساب تصفیه شده وجود دارد. با توجه به هدف استفاده بعدی از این پساب تصفیه شده استانداردهای مختلفی برای آن لحاظ شده است. به عنوان مثال اگر پساب تصفیه شده جهت آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می شود، با توجه به استاندارد سازمان محیط زیست ایران، برای استفاده از پساب تصفیه شده برای آبیاری گیاهان و کشاورزی، باید مقدار کلی باکتری های مضر در پساب تصفیه شده زیر حد مجاز مشخص شده توسط سازمان محیط زیست باشد. این باکتری های مضر شامل باکتری های کلی فرم، سالمونلا، شیگلا، ویبریو، کلستریدیوم، استافیلوکوک، استرپتوکوک و غیره هستند. این باکتری ها می توانند باعث بیماری های گوارشی، عفونی، التهابی و تب در انسان و حیوانات شوند.

از اینکه این مقاله را تا انتها خواندید از شما متشکریم. شما می توانید برای دسترسی به سایر مقالات از این لینک استفاده کنید.